Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın arabuluculuk neticesinde Ukrayna ve Rusya'yı 24 Şubat sonrasında ilk kez bir anlaşmada İstanbul’da buluştu. Türkiye'nin ev sahipliğinde Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler (BM) arasında "Tahıl ve Yiyecek” sevkiyatı Ukrayna Limanlarından Emniyetli Sevki Girişimi Belgesi" imzalandı.  İstanbul’daki anlaşmanın Türkiye'ye neler katacağı, tahıl gemilerinin içerisinde neler taşınacağı gibi konular Hasan Amca ile konuşacağız. - Hasan Bey, Tahıl ve Yiyecek konuşunda küresel gıda krizi nereden kaynaklanıyor. - 24 Şubat'ta Rusya'nın Ukrayna'ya saldırmasıyla başlayan savaşın en önemli sonuçlarından biri küresel gıda krizidir. Bu gıdaların başında da tahıl geliyor. Bu krizin nedeni Ukrayna ve Rusya’dır. Anlatalım: 1.Ukrayna, dünyanın dördüncü büyük tahıl ihracatçısı. 2.Dünyanın en büyük buğday ihracatçılarından biri de Rusya’dır. 3. Ukrayna ve Rusya, Afrika’nın buğday ihtiyacının yüzde 40’ını sağlıyor.  Demek ki Afrika pazarı vardır. Buğday bekliyor… 4. Savaştan önce Ukrayna ihracatını yüzde 90 oranında deniz yoluyla yapıyordu.([1]) Tahıl ve yiyecek fiyatlarında savaşın etkisi - Hasan Bey, Tahıl ve diğer gıda ürünlerindeki fiyatların artışı nereden kaynaklanıyor? - Rusya'nın küresel buğday üretiminin yüzde 30'unu, kendi ihracatının ise yüzde 35'ini sağlıyor. Ukrayna,  tahıl ekonomisinin yüzde 12'sine denk geliyor. Çok büyük bir oran. Küresel boyutta düşündüğümüzde gıda fiyatlarındaki artışı anlatmamıza gerek yoktur. BM Gıda fiyatı endeksi, 2021 yılında da son 10 yılın en yüksek seviyesine çıktı. 2022'nin başında savaş başladıktan sonra özellikle mart ayına gelindiğinde gıda fiyat endeksi 100’ün seviyelerindeydi. Mart ayı civarlarında itibarıyla 160'a yükseldi. Nisan mayıs aylarında adım adım bir gerileme oldu  154 seviyelerinde indi. Söz konusu bu fiyat artışlarından ister istemez Türkiye’de etkileniyor. Ukrayna’nın durumu Ukrayna, Avrupa'nın tahıl ambarı olduğunu herkes biliyor. Ukrayna kendi nüfusunun 10 katını besleme potansiyeline sahiptir.  "Tahılın üretimi, ihracı, en önemlisi tahıl piyasalarındaki arz ve bilgi akışıdır. Avrupa ve Afrika’da talep çok fazla olunca fiyatlar yükseliyor. Savaştan önce Çin, gıda konusunda stok yaptığı için fiyatlar yükselmeye başlamıştı. Savaş ise fiyat artışını tetikledi… Rusya’nın durumu: Rusya ithalata bağlı bir ülke idi. 20 yılda tahıl ihraç eden konuma geldi.  Rusya ve Ukrayna'nın tahıl üretimindeki payı, pazar ve piyasayla ilgili, arz sıkıntıları, fiyat hareketleri girdi maliyetleri de fiyat artışlarına neden oldu.   Avrupa, Rusya ve Ukrayna’ya yüksek derecede bağlı olduğu için gübre fiyatları bu iki ülke tarafından artırıldığını görüyoruz.  Çünkü ABD ve Avrupa’nın gıda yaptırımı yoktur. Rusya ABD ve Avrupa’nın diğer yaptırımlarını bahane ederek gübre fiyatlarını artırdı. Gübre fiyatlarındaki artış bütün ülkelerdeki gübre fiyatlarını etkiliyor. - Hasan Bey, Rusya’nın ve Ukrayna’nın tahılını hangi ülkeler alıyor? -"Nispeten kurak ülkeler, özellikle Rusya ve Ukrayna'ya çok bağımlıdır.  1.Kuzey Afrika'daki ülkeler,   2.Libya'nın 50 civarında Rusya ve Ukrayna’ya bağımlılığı vardır. 3.Mısır'ın 60 veya 70 Rusya ve Ukrayna’ya bağımlılığı vardır. Tahılda fiyat artışını etkileyen gübredir. -Hasan Bey, gübre, buğdaydan çok daha önemli, Neden? -Gübre üretimi doğal gaza bağlıdır. Neden mi? Açıklayayım: 1."Gübre üretiminde, doğal gaz olmadan gübre üretmek mümkün değildir. Bu nedenle ucuza gübre üretilemediği için gübreyi Rusya’dan almak zorundayız. Türkiye’deki çiftçilerin tahıl üretememesinin nedeni gübrenin yetersiz olmasıdır. Fiyat konusunda gübre ile tahıl kafa kafayadır. 2.Gübre, Türkiye'yi de yakından ilgilendiriyor. Çünkü gübre konusunda Türkiye, gübre üretmek için doğal gaz ithal etmesi gerekiyor ya da doğrudan gübre ithal etmesi gerekiyor.   3.Ukrayna – Rusya savaşı Gübrede, yüzde 50'lik fiyat artışına neden oldu. -Hasan Bey, tahıl gemisinde neler vardır sevkiyatı nasıl olacak? -Tahıl gemisinde gübre olmak üzere yedi çeşit ürün bulunmaktadır. 1.Buğday, 2.Yulaf, 3.Arpa, 4.Pirinç, 5.Çavdar, 6.Mısır, 7.Gübre, Ukrayna limanlarında 20-25 milyon ton tahıl vardır. 25 milyon ton tahıl için 5 bin tonluk, 5 bin geminin görev yapması bekleniyor. Tahıl ve gıda ürünlerinin piyasa değeri yaklaşık 15 milyon dolar civarındadır. Gemiler nasıl bir rota izleyecek? Rusya-Ukrayna'daki limanlardan Karadeniz üzerinden Türkiye'ye getirilecek. Dünya için önemi ne? Rusya-Ukrayna tahıl ihracatı küresel buğday ticaretinin yüzde 30'unu karşılıyor. Rusya'nın tahılı ne kadar Rusya'nın da 30 milyon ton tahılı limanlarda bekliyor.([2]) Selam ve saygılar   [1] Cumhuriyet.com.tr, 24 Temmuz 2022 [2] Ekonomist Dr. Bilal Bağış